معرفی لرستان

لرستان

لرستان، با تاریخ درخشان و تمدن چندین هزار ساله، سرزمین قوم فرهیخته‌ی کاسی؛ قومی که قریب به شش قرن بر میان‌رودان تسلط داشتند و دانش و صنعت ساخت ابزار و ادوات مفرغی، پرورش اسب، کاشت دانه‌های خوراکی و… را بنیان نهادند. این دیار پس از ورود مردمان آریایی به عنوان شاه‌راه ارتباطی ایران‌زمین شناخته می‌شده و شهرهای آبادانی چون سیماش، خایدالو، شاپورخواست و ماداکتو را در بطن خود گسترش داده است.

لرستان در دوران پس از اسلام، به مرکزیت خرم‌آباد که تختگاه اتابکان لُر کوچک و والیان محسوب می‌شد، نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران داشته است.

پیشینه تاریخی

آثار به جا مانده از ساکنان پیش از تاریخ لرستان، بیانگر آن است که این جوامع به تدریج مراحل تکامل فرهنگی از جمله دوره‌های پارینه‌سنگی، میان‌سنگی، نوسنگی و شهرنشینی را پشت سر گذاشته‌اند. استان لرستان از نظر باستان‌شناسی یکی از مراکز مهم تاریخی است. این استان از اواخر دوره‌ی “پلاستوسن”(دوران چهارم زمین‌شناسی) دارای شرایط اقلیمی سازگار بوده است. علاوه بر شرایط مساعد زیست‌محیطی می‌توان مواهب موجود یعنی آب سرشار، غذای کافی و سوخت فراوان منطقه را از جمله عوامل استقرار بشر در این خطه برشمرد. قدیمی‌ترین آثار زندگی گروه‌های پراکنده انسانی در لرستان، در محلی به نام “پل باریک” در کنار رودخانه “سیمره” به دست آمده است. قدمت این شواهد را بعضی از پژوهشگران دوره‌ی “آشولین” (حدود ۸۰۰۰۰ سال تا ۱۰۰۰۰۰ سال قبل) و برخی قبل از آشولین تعیین کرده‌اند. در دوره‌های بعد از فرهنگ آشولین نیز در غارها و پناهگاه‌های “هومیان” ۱ و۲ (سابقه سکونت و ابزار مکشوفه غار را به حدود ۴۰ تا ۱۰۰ هزار سال قبل و نقاشی‌های بدنه‌ی غار را به گروه‌های انسانی ۱۵ تا ۱۷ هزار سال پیش نسبت داده‌اند.)، “میرمِلاس” (۱۱ تا ۱۶ هزار سال قبل )، “کنجی” (ابزار به دست آمده از این غار به قدیمی‌ترین مرحله از دوران شکار و گردآوری خوراک حدود ۱۰۰ هزار سال قبل مربوط می‌شود)، “گر ارجنه” (پناهگاه دو دوره‌ی متولی فرهنگی “موسترین” و “بارادوستین”)، “یافته” (دوره بارادوستین)، “اشکفت قمری” (دوره موسترین)، “پاسنگر” و… آثار و شواهدی از استقرار انسان، به دست آمده است که مدتی طولانی از دوره‌ی شکار و گردآوری خوراک را در بر می‌گیرد.

لرستان از جمله معدود سرزمین‌هایی است که ساکنان آن برای نخستین بار به اهلی کردن حیوانات و کشت نباتات پرداخته و آغازگر زندگی روستانشینی و کشاورزی بوده‌اند. این دگرگونی سبب‌ساز پیدایش تمدن شده است. بررسی‌های زبان‌شناسی و فرهنگی، نشان‌دهنده پیوستگی قومی لُرها با دیگر اقوام ایرانی به ویژه قوم پارسی است. لُرها قدیمی‌ترین قبایل آریایی ایران‌زمین می‌باشند که روزگاران کهن در نواحی غرب و جنوب غرب و در امتداد دامنه زاگرس ساکن بوده و هستند.

موقعیت جغرافیایی استان

استان لرستان که با مساحتی در حدود ۲۸۰۶۴ کیلومتر مربع که ۷/۱ درصد از مساحت کشور را شامل می‌شود، در قسمت جنوب غربی ایران بین ۴۶ درجه و ۵۰ دقیقه تا ۵۰ درجه ۱ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۴۰ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۳ دقیقه عرض شمالی از نصف‌النهار گرینویچ واقع شده است. این استان از شمال با استان‌های مرکزی و همدان، از جنوب با خوزستان، از غرب با کرمانشاه و ایلام و از شرق با استان اصفهان هم‌جوار می‌باشد و پل ارتباطی بین استان‌ها محسوب می‌گردد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، لرستان دارای ۱۰ شهرستان، ۲۳ شهر، ۲۶ بخش و ۸۳ دهستان می‌باشد.

شرایط آب و هوایی

استان لرستان در دامنه کوه‌های زاگرس واقع شده و تحت تأثیر آب و هوای مدیترانه‌ای قرار گرفته است، هم‌جواری در قسمت جنوب با جلگه‌ی خوزستان و از سمت شمال با ارتفاعات سردسیر استان همدان موجب تنوع آب و هوایی در این استان شده است؛ به‌طوری‌که از این استان به عنوان استانی چهار فصل کشور یاد می‌شود.

*آب و هوای گرم جنوب: شهرستان پلدختر و بخشی از شهرستان کوهدشت

*آب و هوای معتدل مرکزی: بخش اعظم شهرستان خرم‌آباد، دوره چگنی و بخشی از شهرستان کوهدشت

*آب و هوای سرد شمالی: شهرستان‌های بروجرد، ازنا، الیگودرز، دورود، سلسله و دلفان

گردشگری

لرستان با دارا بودن ۱۵۰۰ اثر تاریخی و طبیعی ثبت شده، رتبه اول کشور از نظر تعداد این آثار را به خود اختصاص داده است. این استان با داشتن سابقه‌ای به درازای تمدن و زندگی بشر و ویژگی‌های منحصر به فرد نظیر موقعیت خاص جغرافیایی، آب و هوای چهار فصل، قرار گرفتن در ناحیه کوهستانی زاگرس و همچنین آثار تاریخی و طبیعی متعدد و فوق‌العاده شامل قلعه‌های باستانی، غارهای کهن و طبیعی، رودخانه‌های دائمی، سراب‌ها، آبشارها، دریاچه‌های کوهستانی، تالاب‌های زیبا، کوه‌های سر به فلک‌کشیده، گونه‌های مختلف درختان، پوشش گیاهی متنوع، تپه‌های باستانی، پل‌های تاریخی، و طوایف مختلف با آداب و رسوم متفاوت، از موقعیت بسیار مناسبی برای رشد و توسعه صنعت گردشگری و توریسم برخوردار است.

قلعه‌های تاریخی:

قلعه فلک‌الافلاک، قلعه کوهزاد (ویزنیار)، مناره آجری

غارهای تاریخی:

غار کلماکره، غار کوگان، تونل برفی

پل‌های تاریخی:

پل کشکان، پل شاپوری خرم‌آباد (پل شکسته)،‌ پل کلهر، پل گاومیشان

دریاچه‌ها:

دریاچه گهر، دریاچه کیو

آبشارها:

آبشار شِوی(تله زنگ)، آبشار بیشه، آبشار آب‌سفید، آبشار وارک، آبشار افرینه، آبشار چکان، آبشار گریت، آبشار نوژیان

آب

استان لرستان پُرباران ترین استان کشور بعد از سه استان شمالی می‌باشد؛ به طوری که متوسط بارندگی سالیانه که برای کل کشور حدود ۲۵۲ میلی‌متر است، در لرستان به حدود ۵۸۰ میلیمتر بالغ می‌گردد. این میزان بارش در کنار توپوگرافی کوهستانی و آب و هوای مناسب منطقه باعث به وجود آمدن یکی از غنی‌ترین شبکه‌آب‌های روان کشور با دارا بودن ۳۰ رودخانه دائمی جمعاً به طول ۲۴۵۰ کیلومتر گردیده، که با احتساب آب‌های ورودی از استان‌های مجاور پس از کسر مصارف، بالغ بر ۱۳ میلیارد متر مکعب آب را به دریاچه پشت سدهای “دز” و “گرخه” تخلیه می‌نماید که این حجم آب حدود ۱۱ درصد کل آب‌های جاری کشور است. همچنین لرستان با دارا بودن تشکیلات سخت زمین‌شناسی و ۳۵۰۰ کیلومتر سفره‌های آبرفتی بالغ بر ۳/۵ میلیارد متر مکعب آب‌های زیرزمینی را در خود ذخیره نموده است. از مجموع پتانسیل آبی استان حدود ۲ میلیارد متر مکعب با راندمان ۳۵ درصد در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد.

کشاورزی

منابع آبی فراوان، خاک حاصل‌خیز و شرایط خاص و مطلوب جغرافیایی در کنار نیروی کار جوان، تحصیل‌کرده و ارزان‌قیمت، لرستان را به مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی مبدل کرده است؛ به طوری‌که علاقمندان به سرمایه‌گذاری در این بخش می‌توانند با مدیریت صحیح این مزیت‌ها، از بازدهی بالای سرمایه‌گذاری و بازگشت سریع سرمایه برخوردار گردند.

زراعت

مساحت کل زمین‌های زراعی استان ۷۶۸۹۲۴ هکتار می‌باشد که در حال حاضر ۲۵ درصد آن به صورت آبی و ۷۵ درصد به صورت دیم کشت می‌شود. با توجه به منابع آبی فراوان در استان می‌توان با تبدیل اراضی دیم به آبی تحولی عظیم در این بخش ایجاد نمود که تأثیر آن بر سایر بخش‌ها از جمله فرآوری محصولات باغی و زراعی قابل ملاحظه خواهد بود.

باغبانی

سطح زیر کشت محصولات باغی استان حدود ۵۴۱۴۳ هکتار است که در مجموع سالانه بیش از ۱۸۰۰۰۰ تن انواع محصول از آن برداشت می‌شود. بر اساس پیش‌بینی‌های به‌عمل آمده انتظار می‌رود میزان این تولیدات در آینده به بیش از ۲۶۰۰۰۰ تن در سال افزایش یابد. از مهم‌ترین محصولات باغی می‌توان اتار، انجیر، سیب، زردآلو و گردو را نام برد. لازم به ذکر است بهترین و مرغوب‌ترین انار و انجیر کشور در این استان تولید می‌شود.

دام و طیور

لرستان با درا بودن ۶ میلیون واحد انواع دام سبک و سنگین و میانگین تراکم ۲۳۷ واحد دامی در هر کیلومتر، مقام اول کشور از لحاظ تراکم دام در واحد سطح را به خود اختصاص داده است.

شیلات و آبزیان

وجود بیش از ۲۴۵۰ کیلومتر مسیر رودخانه و آبراه، ۳۰۷۳ دهانه چشمه، ۳۴۵۶ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق و ۱۵۲۷ رشته‌قنات، لرستان را به مکانی مناسب برای پرورش آبزیان به ویژه ماهین سردآبی و گرم‌آبی مبدل کرده است. این استان با تولید ۹۸ میلیون قطعه بچه‌ماهی قزل‌آلا در سال حائز رتبه نخست کشور در بین استان‌های غیر ساحلی است. در حال حاضر میزان تولید سالیانه گوشت ماهی در استان بیش از ۱۴۷۵۰ تن در سال است.

جنگل و مرتع

مساحت کلی منابع طبیعی استان ۲۱۰۰۸۱۶ هکتار می‌باشد که ۸۸۳۵۰۳ هکتار آن به مرتع و ۱۲۱۷۳۱۳ هکتار آن به جنگل اختصاص دارد.

صنعت

بخش صنعت و معدن استان لرستان متأثر از وجود منابع زیرزمینی غنی و متعدد، آب فراوان، محصولات کشاورزی متنوع، دامداری گسترده، سوخت و انرژی‌های مناسب و همچنین نیروی کار متخصص زمینه‌ی گسترش و رشد چشمگیری دارد.

تعداد ۱۴۷۱ واحد صنعتی بزرگ، متوسط و کوچک در لرستان مستقر هستند که این رقم معادل ۸۳/۱ درصد کل تعداد واحدهای صنعتی کشور می‌باشد.

برخی از واحدهای بزرگ و متوسط استان عباتند از: پتروشیمی لرستان، سیمان دورود، فر و آلیاژ ایران، فولاد ازنا، نساجی بروجرد، صنایع غذایی گهر، داروسازی بایر افلاک، صنایع شیر ایران، پارت لبن، تعاونی تولید الکل اتیلیک، آب معدنی بیشه، پلی‌استر لرستان، داروسازی اکسیر، کاشی جم، سامان کاشی، آهک صنعتی و هیدراته لرستان

معدن

استان لرستان با دارا بودن بیش از ۹۹ معدن فعال، حدود ۴ میلیارد تن ذخایر پیش‌بینی شده، ۲۲۰۰۰۰۰ تن ذخایر قطعی قابل استحصال و استخراج ۲ میلیون تن سنگ خام در سال، جایگاه کم‌نظیری در امر استخراج، تولید و فرآوری سنگ در ایران و جهان دارد. این استان با برخورداری از ۳ درصد سنگ‌های تزیینی جهان و ۲۲ درصد معادن سنگ کشور حائز رتبه اول معادن سنگ و با تولید سالانه ۱۲۰۰۰۰۰۰مترمربع انواع سنگ‌های ساختمانی حائز رتبه‌ی دوم از لحاظ تولید این محصول در کشور است. تعداد کارخانه‌های سنگبری موجود در لرستان ۴۵۰ واحد است که از این تعداد ۲۰ واحد مجهز به پیشرفته‌ترین خطوط تولید و ماشین‌آلات روز دنیا و بیش از ۱۰۰ واحد مجهز به پیشرفته‌ترین خطوط تولید داخل می‌باشند و از همین رو قابلیت رقابت مناسبی در سطح بین‌المللی دارند. به گونه‌ای که سنگ این استان به کشورهای حوزه خلیج فارس، اروپا، آفریقا و آسیای میانه صادر می‌گردد. همچنین انجمن سنگ لرستان قوی‌ترین انجمن تخصصی سنگ کشور می‌باشد.